Bevorderen gezonde leefomgeving

1. Op 15 juli 2024 stelden PS de startnotitie ‘Gezonde Leefomgeving’ vast. Deze startnotitie markeert een beginpunt voor verdere beleidsontwikkeling voor een gezonde leefomgeving. Dit gebeurt langs drie lijnen: vermindering van uitstoot (bronbeleid), bescherming en verbetering van de gezonde leefomgeving, en kennis van en inzicht in de gezonde leefomgeving. De provincie gaat een veilige, gezonde, fysieke leefomgeving volwaardig laten meewegen bij het maken ruimtelijke keuzen. Bijvoorbeeld als het gaat om woningbouw in de nabijheid van industrie. De voorgenomen beleidsontwikkeling voor het thema gezonde leefomgeving kreeg daarom een nauwe relatie met het traject Regie op de Ruimte (op weg naar een nieuwe omgevingsvisie voor Noord-Holland).

2. De omgevingsdiensten in Noord-Holland borgen de basiskwaliteit van onze leefomgeving. Hiertoe verrichtten zij in 2024 in opdracht van de provincie uitvoerings- en handhavingstaken: vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH), op basis van de wet en onze Omgevingsverordening.

3. De provincie voerde taken uit om de grondwaterkwaliteit en drinkwatervoorziening te beschermen:

·         Er vond bodemsanering van spoedlocaties plaats
·         Verontreinigingen werden onderzocht en aangepakt

• Er vond nazorg plaats bij stortplaatsen

1.1 Lucht en geur

·         Voor het Schone Lucht Akkoord is een decentraal uitvoeringsplan 2024 vastgesteld.
·         De evaluatie van het provinciale luchtmeetnet (gestart in 2023) is in 2024 afgerond; GS hebben besluiten genomen over vervolgacties.
·         De vervanging van apparatuur van het luchtmeetnet was voorzien voor 2024. De uitvoering is in handen van de GGD Amsterdam en vindt plaats in 2025.
·         Eind 2024 startte de provincie met de voorbereidingen voor een meerjarig vervolg van Hollandse Luchten.
·         In 2024 maakte de provincie afspraken met de omgevingsdiensten over het toepassen van vermijdings- en reductieprogramma’s (VRP) bij afvalbedrijven, waarvoor de provincie bevoegd gezag is. Voor andere bedrijven waarvoor de provincie bevoegd gezag is, zijn eind 2024 afspraken gemaakt met de omgevingsdienst voor het opnieuw indienen van VRP's in 2025.
·         Eind 2024 is de jaarrapportage van het e-nosenetwerk opgeleverd door de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied.

1.2 Geluid

·         De provincie is begonnen met het opstellen van een ‘Actieplan Geluid’ en ging van start met de implementatie van SWUNG-2 (‘Samen Werken in de Uitvoering van Nieuw Geluidbeleid’), voor zowel provinciale wegen als industrieterreinen van regionaal belang.

1.3 Omgevingsveiligheid

·         De provincie werkte samen met de gemeente Amsterdam en de Port of Amsterdam om beleid op te stellen voor de omgevingsveiligheid in het gebied Westpoort. Dat beleid kwam in 2024 niet tot stand, doordat nader onderzoek nodig was. In 2025 werken de partijen verder aan het opstellen van het beoogde beleid.
·         Met het oog op de energietransitie liet de provincie samen met de gemeente Amsterdam en de Port of Amsterdam onderzoek uitvoeren naar de veiligheidsrisico's en het ruimtebeslag die de energietransitie vraagt in het kader van omgevingsveiligheid.

1.4 Milieuruimte

·         In de uitvoeringsagenda NOVEX NZKG is een hoofdstuk opgenomen over een gezondere leefomgeving, met daarin een lijst van actiepunten op het gebied van milieuruimte en gezonde leefomgeving.
·         De provincie speelde een actieve rol (mede dankzij de startnotitie Gezonde Leefomgeving) bij het agenderen van het belang van een gezonde leefomgeving bij andere overheden.

1.5 Beleidsontwikkeling gezonde leefomgeving

·         In juli 2024 stelden PS de startnotie ‘Gezonde Leefomgeving’ vast. Deze startnotitie markeert een beginpunt voor verdere beleidsontwikkeling voor een gezonde leefomgeving.
·         In oktober 2024 stelden GS het ‘Plan van aanpak beleidsontwikkeling Gezonde Leefomgeving’ vast. Hierin staat een procesvoorstel voor de beleidsontwikkeling voor het komende anderhalf jaar.
·         In 2024 maakte het RIVM, in opdracht van de provincie, een ruimtelijke analyse van de gezonde leefomgeving en de kwetsbaarheid in Noord-Holland Noord. De rapportage werd begin 2025 openbaar gemaakt.

1.6 Stortplaats Nauerna

·         In 2024 is het onderzoek van het RIVM afgerond naar veilige recreatie op een gesloten stortplaats. Het resultaat is een generiek beoordelingskader dat het bevoegd gezag en initiatiefnemers kunnen gebruiken om te beoordelen of en hoe op een stortplaats op een veilige manier recreatie kan plaatsvinden.
·         Het RIVM voerde in 2024 in opdracht van de provincie een locatiespecifieke beoordeling uit voor recreatie op Park Nauerna. Op basis hiervan koos de provincie samen met de uitvoeringspartners een scenario voor de inrichting van de stortplaats en het park. In 2025 krijgt de uitvoering van de afspraken een vervolg.

2.1 Sturen op VTH

·         GS stelden in 2024 de ‘Nota Uitvoering en handhaving’ vast. Deze biedt omgevingsdiensten belangrijke kaders en richtlijnen. Ze gebruiken deze bij het opstellen van zowel hun meerjarige regionale uitvoerings- en handhavingsstrategie, als voor de jaarlijkse uitvoeringsprogramma’s per omgevingsdienst. De financiële vertaling van de uitvoeringsprogramma’s vindt plaats in de overeenkomsten (dienstverleningsovereenkomst, uitvoeringsovereenkomst of afsprakenkader) en in de begrotingen van de omgevingsdiensten. Deze begrotingen zijn eind 2024 door GS vastgesteld voor het komende jaar.

2.2 Interbestuurlijk programma VTH

·         Het ‘Interbestuurlijk programma versterking stelsel van vergunningverlening, toezicht en handhaving’ (IBP VTH) is per 30 september 2024 afgerond. De 58 resultaten van dit programma zijn vastgelegd in een borgingsnotitie. Hierin is voor alle producten vastgelegd wie in de komende jaren verantwoordelijk is voor de implementatie. Enkele resultaten van het programma zijn: het beter en meer delen van kennis over innovaties in bedrijfsprocessen, effectieve handhaving door het delen van de juiste informatie, meer financiële armslag bij omgevingsdiensten (zodat ze meer kwaliteit en innovatie kunnen bieden) en extra inzet op de onderwerpen die uit regionale risicoanalyses naar voren komen.
·         Het IBP VTH heeft in zogeheten robuustheidscriteria de ondergrens vastgelegd voor alle omgevingsdiensten in Nederland. In Nederland zijn slechts 2 omgevingsdiensten robuust, waaronder de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied in Noord-Holland. Dat betekent dat 3 van de 4 omgevingsdiensten in Noord-Holland nu niet robuust zijn. Zij moesten een plan van aanpak inleveren, waarin staat hoe ze ervoor zorgen dat ze voor 1 april 2026 wél robuust zijn.

2.3 TATA Steel

·         GS stelden begin 2024 het geactualiseerde ‘Programma Tata Steel 2024–2030’ vast.
·         Op het gebied van monitoring en onderzoek zijn eind 2024 een nieuw depositieonderzoek en een opinieonderzoek onder omwonenden uitgevoerd.
·         De Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied heeft in 2024 diversen emissiemetingen uitgevoerd, onder andere bij de twee kooksfabrieken van Tata Steel. Ook leverde de omgevingsdienst een evaluatie op van het geluidzonebeheermodel.
·         De Omgevingsdienst heeft in 2024 het toezicht en de handhaving bij Tata Steel opgevoerd, in het bijzonder bij de kooks- en gasfabriek 2.
·         De verduurzaming van Tata Steel met het project Heracless-Groen Staal is een omvangrijke ontwikkeling. De provincie en de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied staan voor de belangrijke taak om een projectbesluit te nemen en vergunningen te verlenen. Als onderdeel hiervan is in 2024 de ‘Notitie Reikwijdte en Detailniveau’ (NRD) van Tata Steel binnen de Milieueffectrapport procedure beoordeeld. Dit leidde tot een advies op deze notitie. Hierbij zijn ook adviezen van andere overheden en zienswijzen van onder andere omwonenden en milieuorganisaties betrokken.
·     Informatievoorziening en participatie zijn belangrijke onderwerpen als het gaat om Tata Steel. In 2024 organiseerde de omgevingsdienst over de NRD voor het project Heracless-Groen Staal twee informatieavonden. In mei was een brede informatieavond over industrie en gezondheid in de IJmond deze is georganiseerd door de gezamenlijke overheden (gemeenten, provincie en het Rijk).
·         Het bestuurlijk overleg Industrie en Gezondheid IJmond vond meerdere keren plaats. Daarmee werd een bijdrage geleverd aan de samenwerking tussen overheden, GGD Kennemerland en de Omgevingsdiensten NZKG en IJmond.

3.1 Mijnbouwwet

·         In 2024 bracht de provincie verschillende adviezen op het gebied van opsporingsvergunningen en opslagplannen voor geothermie uit aan het Rijk. Dit in het kader van de Mijnbouwwet. Deze adviezen worden opgesteld in samenwerking met de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied.

3.2 Bescherming grond- en drinkwater

·         In 2024 stelde de provincie in het kader van gebiedsgericht grondwaterbeheer 't Gooi meerdere scenario’s op om de risico's van verspreiding van verontreiniging van het grondwater te ondervangen. Deze risico’s betreffen de drinkwaterwinning bij Laren. De uitwerking van de scenario’s loopt door in 2025.

3.3 Bodemsanering

·         De provincie heeft in 2024 de provinciale bodemtaken voortgezet volgens de landelijke ‘Bestuurlijke Afspraken Bodem en Ondergrond 2023–2030’.
·         De provincie Noord-Holland telt 95 spoedlocaties bodemsanering. Op 57 locaties is de sanering volledig afgehandeld. Hiermee is ook de sanering van spoedlocaties met loodverontreiniging op speelplaatsen afgerond. Op 33 locaties is een sanering gaande en op 5 locaties lopen onderzoeken of onderhandelingen. De provincie heeft ervoor gezorgd dat op alle locaties de risico’s in ieder geval zijn beheerst.
·         Het onderzoek naar loodverontreinigingen in schooltuinen is afgerond. Hieruit zijn geen saneringslocaties voortgekomen.
·         Het onderzoek naar PFAS (poly- en perfluoralkylstoffen) in de duintuinen is afgerond. Hierbij zijn metingen gedaan naar PFAS in de geteelde gewassen. Het onderzoek geeft geen aanleiding tot het nemen van maatregelen. Wel zijn in afstemming met de GGD en het RIVM gebruiksadviezen gegeven.
·         Het onderzoek naar PFAS-aandachtslocaties is voortgezet, met daadwerkelijk bodemonderzoek op 5 locaties. Op 1 locatie loopt vervolgonderzoek in verband met aangetroffen verhogingen aan PFAS in het grondwater.
·         De provincie verleende de eerste subsidies aan gemeenten op grond van de uitvoeringsregeling subsidie diffuus lood. Eind 2024 viel het besluit om deze subsidieregeling in 2025 te verlengen.
·         De provincie heeft in 2024 het overleg voortgezet met het Rijk, kustprovincies, onderzoeksinstituten en drinkwaterbedrijven over het opzetten van een breed onderzoek naar PFAS en seaspray. In 2024 heeft de provincie een SPUK-aanvraag (specifieke uitkering) gedaan voor onderzoek naar PFAS en seaspray, onderdeel bodem. Deze aanvraag is gehonoreerd.
·         De provincie heeft zich blijvend ingezet voor het overdragen van kennis over bodem en water, op een breed aantal thema’s naast bodemverontreiniging. Ook in 2024 vond op regelmatige basis (bodem)overleg plaats met de omgevingsdiensten. In 2024 is een ambtelijk bodemberaad georganiseerd met hulp van de provincie Noord-Holland. Deze bijeenkomst was voor alle decentrale overheden die zich met bodem bezighouden.

3.4 Landelijk bodemoverleg

·         De provincie nam in IPO-verband deel aan overleg om te komen tot afstemming met VNG, Rijk en Unie van Waterschappen. Vanaf 2024 is de provincie hiervoor overigens niet langer bestuurlijk portefeuillehouder binnen het IPO.

3.5 Nazorg stortplaatsen

·         In 2024 is de lopende sluitingsprocedure van een stortplaats (Schoteroog) niet afgerond. Deze staat nu gepland op 1 juli 2025.

•  In 2024 is een nazorgplan van de stortplaats Nauerna namens GS goedgekeurd. Op de 2 gesloten stortplaatsen (De Poel en Insteekhaven) wordt in opdracht nazorg uitgevoerd. De sluitingsprocedure voor 1 stortplaats (Hollandse Brug) is opgestart.

Een toelichting van de verschillen tussen de actuele begroting en de jaarrekening is opgenomen onder 5.1.1 Toelichting per programma .