Behouden kwaliteit van erfgoed

1. De cultuurhistorische waarden van het landschap zijn versterkt bij ruimtelijke ontwikkelingen en beter verankerd in gemeentelijk erfgoedbeleid. 

2. De provincie zette actief in op het behoud en publiek toegankelijk maken van archeologisch erfgoed. Hierin heeft Huis van Hilde een belangrijke taak vervuld. Met 30.089 bezoekers is het jaarlijkse streefaantal van minimaal 30.000 bezoekers gehaald.  

3. Er is ingezet op verder behoud, herbestemming en verduurzaming van monumenten. Hierdoor verkeren Rijks- en provinciale monumenten in Noord-Holland veelal in goede bouwkundige staat en zijn ze duurzamer in gebruik. Voor Rijksmonumenten was het restauratievolume in 2024 14,59%.

4. Nieuwe bebording maakt de waarden van het UNESCO Werelderfgoed Hollandse Waterlinies beter bekend en de toegang voor het publiek is erdoor verbeterd.

1.1 De provincie gaf het Steunpunt Cultureel Erfgoed de opdracht om gemeenten te ondersteunen bij hun erfgoedbeleid voor het gebouwde, groene en archeologisch erfgoed. De implementatie van de Omgevingswet bij erfgoedbeleid kreeg daarbij extra aandacht. 

1.2 De provincie zette zich ervoor in om de ontwikkelprincipes van de ‘Leidraad Landschap & Cultuurhistorie’ en de kernkwaliteiten uit de Omgevingsverordening onder de aandacht te brengen van gemeenten, natuurbeheerders, (landschap)ontwerpers en initiatiefnemers. 

2.1 In de 10 geselecteerde gebieden van bovengemeentelijk archeologisch belang zette het Steunpunt Cultureel Erfgoed Noord-Holland gemeenten, gebruikers en beheerders van vindplaatsen aan tot zorgvuldige omgang met deze waarden. Bijvoorbeeld door het uitbrengen van de laatste 10 archeoglossy’s voor het archeologiegebied de Rede van Texel, met de daar aanwezige historische scheepswrakken. De provincie bracht ook in 2024 de archeologische kroniek van Noord-Holland uit (over 2023). Hierin zijn resultaten van vele tientallen archeologische opgravingen en ontdekkingen gebundeld. Deze opgravingen werden gedaan als uitvloeisel van het ruimtelijk beleid van met name gemeenten. De provincie heeft zich ook ingezet voor een zorgvuldige omgang met (toevals)vondsten en vindplaatsen.   

2.2 In Huis van Hilde zijn in 2024, naast de vaste tentoonstelling, 2 tijdelijke tentoonstellingen georganiseerd. Ook zijn er diverse archeologische publicaties uitgegeven door Huis van Hilde en zijn er diverse lezingen over archeologische thema’s gehouden.  

3.1 Voor het behoud en de verduurzaming van monumenten heeft de provincie subsidies vertrekt. Het aantal ontvankelijke aanvragen voor restauratiesubsidies voor rijksmonumenten (niet-woonhuizen) betrof in 2024 44. Hiervan heeft de provincie 25 aanvragen kunnen honoreren en 19 moeten afwijzen vanwege het bereikte subsidieplafond. Een groot deel van deze restauratieprojecten draagt substantieel bij aan het toekomstbestendig gebruik van het gebouwde erfgoed, door de combinatie van restauratie met energiebesparende maatregelen. Voor het onderhoud aan provinciale monumenten zijn 12 subsidies verstrekt en 2 voor restauratie van deze monumenten. Voor onderhoud aan de historische rijksmonumentale windmolens is aan 101 molens een subsidie verleend. Voor de onderzoeken herbestemming/verduurzaming monumenten en energiescans zijn 8 subsidieverzoeken gehonoreerd.  

3.2 In samenspraak met gemeenten zijn in 2024 richtlijnen opgesteld voor het behoud en de bescherming van stolpboerderijen die niet beschermd zijn als monument.  

3.3 Voor gemeenten bestond het plan om een handelingsperspectief op te stellen voor de omgang van klimaatrisico’s voor erfgoed. Dit onderwerp wordt in 2025 opgepakt, in samenwerking met de Rijksdienst Cultureel Erfgoed.

4.1 In 2024 is verder gewerkt aan het aanjagen, stimuleren en co-financieren van het herstel van de liniedijken van de Stelling van Amsterdam, de restauratie en herbestemming van diverse onderdelen van het werelderfgoed als ook de verduurzaming. Ook is voor het versterken van de beleving van het strategisch landschap en het watermanagementsysteem geïnvesteerd in nieuwe bebording langs de Stelling van Amsterdam.  

Tot slot kreeg Artis in september 2024 een bijdrage van €12,7 miljoen voor restauratie van het aquarium. Dit bedrag is tot stand gekomen door de motie ‘M187-2022 Instandhouding en duurzaam herstel ARTIS-Aquarium’, waarbij € 2,7 miljoen beschikbaar werd gesteld vanuit het Economisch Herstel- en Duurzaamheidsfonds. Daarnaast is op basis van de motie (M187) het Rijk bewogen haar rol te nemen bij de instandhouding van het Artis Aquarium. Dit heeft geresulteerd in een Rijksbijdrage van €10 miljoen die via het provinciefonds is ontvangen.

Een toelichting van de verschillen tussen de actuele begroting en de jaarrekening is opgenomen onder 5.1.1 Toelichting per programma .