Werken aan gemeenten en sterke regio's

1. De provincie heeft zich in 2024 samen met gemeenten ingezet om de kwaliteit van het openbaar bestuur verder te versterken.

·        Regionale en gemeentelijke ontwikkelingen werden tijdens collegebezoeken en ambtsbezoeken van de commissaris van de Koning (CdK) besproken.
·        In deze gesprekken hebben gemeenten regelmatig hun zorgen geuit over de houdbaarheid van de gemeentelijke financiën op lange termijn.
·        Deze signalen bespraken GS binnen het Interprovinciaal Overleg (IPO) en met het Rijk.
·        Daarnaast ondersteunde de provincie gemeenten om de bestuurskracht te versterken. Hierdoor kwamen gespreken tussen gemeenten op gang. Twee daarvan kozen voor samenvoeging (Hilversum en Wijdemeren).
·        De provincie heeft samen met de gemeente Dijk en Waard een evaluatieonderzoek gedaan naar de uitkomsten van de herindeling Langedijk – Heerhugowaard. Dit gebeurde op verzoek van de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Het onderzoek kwam voort uit een motie van de Tweede Kamer, met het verzoek om te onderzoeken of een grenscorrectie voor Sint Pancras en Koedijk een duurzame oplossing is. Dit bleek niet het geval.

2. In 2024 heeft de provincie het beleid op verschillende terreinen bijgestuurd en verantwoord op basis van actuele informatie en data. Dit gebeurde op het terrein van het Provinciaal Programma Landelijk gebied (PPLG), mobiliteit, economie, wonen en energietransitie.  

1.1 Regiomanagers zijn het vaste aanspreekpunt voor de partners in de acht bestuurlijke regio’s in de provincie (Amstelland-Meerlanden, Westfriesland, Kop van Noord-Holland, regio Alkmaar, Gooi en Vechtstreek, Zuid-Kennemerland en IJmond en Amsterdam). Ze zijn verantwoordelijk voor het inhoudelijk verbinden van het netwerk in de regio en de provinciale organisatie.
In de Gooi en Vechtstreek kwam in 2024 een nieuwe samenwerkingsagenda tussen de provincie en regio tot stand. Voor andere regio’s, zoals Zuid-Kennemerland, zijn opties voor een vervolg in kaart gebracht. Het uiteindelijke product verschilt per regio (de vorm en inhoud van een regionale samenwerkingsagenda en de onderlinge uitvoeringsafspraken). Het gezamenlijk proces hiertoe is leidend. Voor Noord-Holland Noord (NHN) werd al samengewerkt in het kader van het Ontwikkelperspectief Noord-Holland Noord. Door de Regiodeal te ondersteunen, wordt de samenwerking verstevigd. Op die manier zijn bijdragen geleverd aan de bestuurlijke, regionale samenwerkingsbijeenkomsten en (meer structureel) aan het Integraal Bestuurlijk Afstemmingsoverleg NHN. Bij de Amstelscheg was de inzet om de vijf betrokken overheden tot een gezamenlijk toekomstkader te laten komen. Er zijn regiobezoeken voor GS georganiseerd (met alle colleges van de gemeenten in de bestuurlijke regio’s en de waterschappen), twee kennismakingsbijeenkomsten met GS en PS, diverse ambtelijke praktijkbezoeken en een MT-tour naar Noord-Holland Zuid.

1.2 De provincie Noord-Holland leverde een actieve bijdrage aan de samenwerking in de Metropoolregio Amsterdam (MRA), door zowel ambtelijke als bestuurlijke inzet. Daarbij stond in 2024 de opstelling van een nieuwe MRA-Agenda voor de periode 2025–2028 centraal. Deze agenda is een visiedocument dat de koers voor de komende vier jaar aangeeft. De agenda kent een meerjarenuitvoeringsprogramma en -begroting. In december 2024 zijn de MRA-Agenda en de bijbehorende stukken door de algemene vergadering van de MRA vastgesteld.

1.3 In 2024 is het programma naar aanleiding van de ‘Verkenning Sterke gemeenten, sterke regio's’ ontwikkeld. GS hebben dit als concept ‘Agenda Kwaliteit Openbaar Bestuur’ in december 2024 vastgesteld. Eerder dat jaar kwam het ‘Leernet Noord-Holland Versterkend bestuur ’ tot stand en werd gepubliceerd op de website van de provincie. Verder zijn bestuurlijke gesprekken gevoerd met diverse gemeenten, waarbij ook oog was voor de regionale context. Ook is financiële ondersteuning verstrekt op grond van de ‘Uitvoeringsregeling Versterken Bestuurskracht gemeenten Noord-Holland 2024’. De aanvragen waren voor de verkenning naar een samenwerkingspartner, de herijking van een regionale samenwerking en voor bestuurskrachtonderzoeken.

1.4 De wijze waarop GS toezicht houden, staat in de beleidsnota ‘Interbestuurlijk Toezicht 2022–2025’ (met uitzondering van het financieel toezicht op de waterschappen). De resultaten van het interbestuurlijk toezicht in 2024 zijn te vinden in het ‘Jaarverslag Interbestuurlijk Toezicht’. Dit jaarverslag is gepubliceerd op de website van de provincie Noord-Holland, onder ‘Interbestuurlijk toezicht - provincie Noord-Holland’. Financieel toezicht houdt toezicht op de financiën van 44 gemeenten en 39 gemeenschappelijke regelingen.
Voor het interbestuurlijk toezicht (IBT) Omgevingsrecht geldt dat op 1januari 2024 de Omgevingswet is ingegaan. In dit eerste jaar van de Omgevingswet onderzocht IBT Omgevingsrecht of de 44 gemeenten de juiste en actuele documenten voor het omgevingsrecht beschikbaar hebben. Daarnaast is steekproefsgewijs toezicht uitgevoerd; de bevindingen worden gedeeld met alle gemeenten. Ook behandelde IBT Omgevingsrecht meldingen van burgers.
Interbestuurlijk toezicht op het informatie- en archiefbeheer houdt toezicht op het informatie- en archiefbeheer van de gemeenten en gemeenschappelijke regelingen. Het toezicht over 2023 werd steekproefgewijs uitgevoerd. Interbestuurlijk toezicht op de huisvesting van statushouders is volgens het beleid uitgevoerd. De conclusie is dat steeds meer gemeenten niet kunnen voldoen aan hun taakstelling door de verstopte huizenmarkt.

2.1 In 2024 voerde de provincie de volgende beleidsevaluaties uit die hebben bijgedragen aan de bijsturing van bestaand beleid:

·         evaluatie werkambassadeur
·         evaluatie koplopers traject PPLG
·         evaluatie wonen voor winkels
·         evaluatie circulair ambassadeur
·         bevolkingsprognose Noord-Holland 2024–2050

Naast deze beleidsevaluaties evalueerde de provincie de volgende provinciale subsidieregelingen volgens het Evaluatiekader Subsidies:

·         evaluatie eenmalige subsidie ‘Regio Deal Maritiem Cluster Kop van NH’
·         evaluatie ‘UVR Kleine Infrastructuur’
·         subsidie-evaluatie ‘UVR-duurzaamheidsinitiatieven burgercollectieven’.

2.2 Verder zetten de provincie met dashboards en viewers actuele (geo)data in voor goed onderbouwde besluitvorming. In 2024 zijn onder meer de volgende viewers en dashboards opgesteld en/of geactualiseerd:

·         dashboard Asielopvang
·         dashboard Vergunningverlening, Toezicht en Handhaving
·         dashboard OV-Knooppunten
·         dashboard Circulaire bouwmaterialen
·         dashboard Woondeals
·         dashboard Energietransitie

Een volledig overzicht is te vinden op het Portaal Kaart en Data .  

2.3 Voor de monitoring van trends en ontwikkelingen voor het provinciale beleid zijn het afgelopen jaar onder meer de Brede Basismonitor (zie hiervoor Profieltaart ) en de Monitor Woningbouw aangevuld en geactualiseerd. Een volledig overzicht van de monitors is te vinden op het Portaal Kaart en Data .

Een toelichting van de verschillen tussen de actuele begroting en de jaarrekening is opgenomen onder 5.1.1 Toelichting per programma .